1
دانش‌پژوه سطح چهار تخصصی کلام اسلامی مؤسسه امام صادق قم، ایران
2
دانشیار و عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قم، ایران
3
دانش‌پژوه کارشناسی‌ارشد رشته روان‌شناسی اسلامی مثبت‌گرا دانشکده هدی قم، ایران
چکیده
باتوجه‌به روایات، پیش از قیام حضرت مهدی4 مردی از نسل ابوسفیان، در منطقه شام، خروج می‌کند و با تظاهر به دینداری، گروه زیادی از مسلمانان را میفریبد و به گرد خود، میآورد. در این‌که سفیانی انسانی معین و مشخص بوده یا نمادی برای یک جریان و حرکتی باطل باشد، بین اندیشمندان اختلاف وجود دارد. در دیدگاه نمادین سفیانی شخصیت انسانی ندارد، حال آن‌که ادله فراوانی به شخص‌وارگی او دلالت دارد. امکان پذیرش ظهور روایات در معنای حقیقی و غیر نمادین، وجود شاخصه‌های متعدد شخص‌وارگی در سفیانی و تعارض با ظاهر روایات متعدد، از جمله دلائلی است که معنای حقیقی و واقعی و شخص‌وارگی سفیانی را اثبات می‌کند. دیدگاه سفیانی نوعی باتوجه‌به وجود روایتی معتبر قابل رد نیست؛ اما قدر متیقن از روایات سفیانی این است که مقصود از سفیانی در انبوه روایات همان سفیانی است که در آخرالزمان با ویژگی‌های معیّن و مشخص خواهد آمد و یک شخص بیش نیست.
