گزارشی از توقیت‌ها در گسترۀ تاریخ

نویسنده

پژوهش‌گر مباحث مهدوی

چکیده

از جمله آسیب‌های جدی جامعۀ مهدوی، تعیین وقت برای ظهور حضرت مهدی4 است. در منابع مهدوی روایات متعددی دربارۀ نکوهش تعیین وقت برای زمان ظهور امام مهدی4 وجود دارد. به‌رغم این روایات و لحن شدید آن‌ها، برخی از توقیت‌ها در منابع یافت می‌شود. در مقالۀ حاضر، پس از مفهوم‌شناسی توقیت، آثار مخطوط مرتبط با این موضوع مورد توصیف قرار گرفته و گزارشی از تعیین‌کنندگان وقت ظهور و تاریخ‌های بیان شده تهیه شده است. در میان این وقت‌گزاران، اشخاصی چون محیی‌الدین عربی، صدرالدین قونوی، خواجه نصیر طوسی، شاه نعمت‌الله ولی، علّامه مجلسی، ابن‌حجر هیتمی، جلال‌الدین سیوطی و... دیده می‌شوند. از آثار مهم در گزارش این توقیت‌ها می‌توان به جواهر القوانین اشاره کرد و چندین کتاب از جهان معاصر عرب نیز گزارش شده است. بخشی از نوشتار نیز به مستندات توقیت‌کنندگان (احادیث، علوم غریبه، کشف و شهود و اشعار) اختصاص دارد. حدیث ابولبید از امام باقر7 از مهم‌ترین دستاویزهای موقتین در میان شیعیان و احادیث مربوط به پایان جهان و هزاره‌گرایانه بن‌مایۀ توقیت‌ها در بین برخی از اهل‌سنت است. بخش دیگری از این نوشتار نیز به انگیزۀ توقیت‌کنندگان و مواجهۀ بزرگان با توقیت‌ها اختصاص دارد. از آن‌جا که مستندات تعیین‌کنندگان زمان ظهور، متقن و یقین‌آور نیستند، نمی‌توان به توقیت‌ها اعتماد کرد. در این میان نباید از آثار مخرب توقیت در دین‌گریزی و القای ناامیدی و تخریب اندیشۀ والای مهدویت غافل بود.

کلیدواژه‌ها