دانشجوی دکتری هنر و حکمت دینی دانشگاه ادیان و مذاهب قم
چکیده
فرم و محتوا دو مقوله اصلی اثر هنری به شمار می‌آیند. فرم همان صورت اثری هنری است و معنا و محتوای اثر هنر، چیزی است که مخاطب از اثر هنری برداشت می‌کند. تاریخ زیبایی‌شناسی شاهد جدال این دو مفهوم بوده و با توجه به رابطه آن‌ها و اهمیت یکی بر دیگری، در برخی اندیشه‌ها و مکتب‌های مختلف، بر اساس آن هنر و زیبایی تعریف و تفسیر شده است. بر این اساس، رابطه این دو به رغم آن‌که در خارج قابل تفکیک نیستند و این تفکیک تنها ذهنی است، بسیار مهم به نظر می‌رسد و به اعتراف بسیاری از هنرمندان و فیلسوفان، این دو در یکدیگر تأثیری بسزا دارند، چنان‌که هر تغییری در فرم اثر هنری، باعث تغییر در مفهوم آن خواهد شد و مطابقت نداشتن فرم با محتوای مورد نظر هنرمند، بیان محتوایی هنرمند را ناقص و نامفهوم جلوه خواهد داد. مفاهیم مهدوی از جمله مفاهیمی هستند که قابلیت حضور در آثار هنری را دارند. در این نوشتار کوشش شده به روش تحلیل فلسفی با بررسی مفاهیمی چون فرم، معنا و محتوا در اثر هنری، رابطه فرم و محتوا در اثر هنری و سرانجام، مفاهیم مهدوی بررسی شود و در نهایت با ارائه شواهد و دلایل، این مسئله استنباط می‌شود که با هر فرم و صورتی نمی‌توان مضامین مهدوی را در هنر به تصویر کشید و به طور قطع برخی از فرم‌ها قابلیت بیان مضامین مهدوی را ندارند.
