واکاوی جایگاه وصیت در شناخت امام

نویسنده

استادیار و عضو هیئت علمی مرکز تخصصی آینده روشن

چکیده

در طول تاریخ، مدعیان بسیاری از گوشه و کنار سربرآورده و با دعوی امامت، جمعی را فریفته‌اند و به خود مشغول کرده‌اند. از این‌رو امامان برحق، همواره می‌کوشیدند با ارائه معیارهای لازم، مؤمنان را از دام مدعیان شیاد برهانند. از جمله معیارهای ارائه شده از سوی پیشوایان معصوم در این‌باره، نشانه‌های امام است؛ نشانه‌هایی که به کمک آن می‌توان امامان راستین را از مدعیان دروغ‌زن شناسایی کرد. «وصیت» از جمله نشانه‌هایی است که در روایات متعدد از آن سخن گفته شده است؛ یعنی هر کس وصیّ امام پیشین باشد، او امام است؛ البته مشروط به آن‌که وصیت مورد نظر آشکار باشد، به اندازه‌ای که وقتی از مردم کوچه و بازار سؤال شود: امام به که وصیت کرد؟ مردم بگویند: به فلانی. همچنین وصیت نمی‌تواند به یک عنوان کلی و مبهم تعلق گیرد، بلکه باید امام را بعینه مشخص کند و مصداق آن را به طور دقیق تعیین نماید. به همین دلیل، گزارش‌های متعددی در این‌باره وجود دارد که پیشوایان معصوم به هنگام وصیت به امام پس از خود، عده‌ای را بر این کار شاهد می‌گرفتند و البته علنی بودن وصیت در شرایط تقیه به شناسایی امام نمی‌انجامید؛ چرا که تنها کسانی از وصایت به امامت پی می‌بردند که از پیش می‌دانستند وصیت نشانه امامت است. در برخی از روایات در کنار مطلب یادشده تأکید شده است که از دیگر نشانه‌های امام، به همراه داشتن وصیت پیامبر گرامی اسلام6 است. وصیت مورد نظر این دسته از روایات، وصیت مکتوب رسول خداست که از امام سابق به امام لاحق سپرده می‌شده و اکنون در اختیار آخرین ذخیره الهی _ امام مهدی4 _ است.

کلیدواژه‌ها