استادیار دانشگاه علوم قرآن کریم و پژوهشگر دایرة المعارف قرآن کریم
چکیده
امروزه برخی اندیشمندان دنیای غرب، بر این باورند که لیبرال _ دموکراسی، همۀ شاخصه‌های پیشرفت را دارد و انتظار جامعه‌ای برتر از این، انتظاری بیهوده و ناگزیر باید دیر یا زود در برابر این مدل حکومتی کرنش کند. بر خلاف این تصور، قرآن کریم، جامعه‌ای را در پایان تاریخ نوید می‌دهد که در این نوشتار، از آن با نام «جامعه موعود صالحان» یاد می‌کنیم. جامعۀ مزبور، الگویی از جامعه پیشرفته است که شاخصه‌های پیشرفت را از نگاه آموزه‌های وحیانی داراست. ارائه الگویی از جامعه پیشرفته با معیارهای الهی، ترویج فرهنگ قرآنی و از جمله اهداف بنیادی پژوهش به شمار می‌رود و با توجه دادن اندیشمندان، پژوهش‌گران، سیاست‌گزاران و جامعه‌شناسان به معیارهایی متفاوت از معیارهای جامعه لیبرال، هدف کاربردی پژوهش را در پیش گرفته‌ایم. ویژگی‌های جامعه موعود صالحان به اجمال در این گزینه‌ها خلاصه می‌شود: حاکمیت دینی؛ توحید و یکتاپرستی به معنای واقعی کلمه و به‌دور از هرگونه شرک و بت‌پرستی؛ جامعه‌ای ویژه، امن و عاری از کفر و نفاق؛ تأمین همه نیازهای انسان؛ شایستگی زمامداران. بر پایۀ یافته‌های پژوهش، همۀ شاخصه‌های جامعه موعود در درازای تاریخ دست‌یافتنی است و به مقدار برخورداری جوامع از مؤلفه‌های این جامعه، از پیشرفت به معنای واقعی کلمه برخوردار خواهند بود. از این‌رو جامعۀ صالحان در پایان تاریخ، به این معنا نیست که پیش‌تر نتوان به آن شاخصه‌ها دست پیدا کرد. بر اساس آیات قرآن، شایستگی زمامداران و مدیران، از اساسی‌ترین گزینه‌هایی است که در شاخصه‌های یادشده نباید از آن غفلت کرد.
