پاسخ علمای اهل‌سنت به مخالفان مهدویت با رویکرد دین‌شناسانه

نویسنده

دانشیار و عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

چکیده

یکی از مباحث مهم مهدویت‌پژوهی بحث اسلامی بودن اندیشه مهدویت است که در برابر آن، انکار اسلامی بودن و ادعای وارداتی بودن این اندیشه از ادیان مجوسیت، یهودیت و مسیحیت مطرح است؛ ادعایی که از جانب برخی از مخالفین مهدویت در اهل‌سنت بیان شده و با دست­آویز قرار دادن آن به دنبال تضعیف اندیشه مهدویت برآمده­اند. نوشتار پیش رو در پی آن است که اولاً نظریات منکران اصالت اسلامی اندیشه مهدویت را جمع‌آوری و دسته‌بندی نماید؛ ثانیاً نظریات مخالفین را در قالب ادعاهای سه‌گانه وارداتی بودن از مجوسیت، وارداتی بودن از یهودیت و وارداتی بودن از مسیحیت تنظیم و تحلیل نماید؛ ثالثاً با استناد به نظریات و دیدگاه‌های علمای اهل‌سنت ادعاهای آنها را پاسخ داده و رد نماید؛ رابعاً با استناد به آیات قرآنی و روایات نبوی اسلامی بودن مهدویت را مستند و مبرهن نماید.
شایان ذکر است که علمای اهل‌سنت در برابر فرضیه عدم اصالت اندیشه مهدویت در اسلام ایستادگی کرده و با مردود اعلان کردن این فرضیه به اصیل بودن و اسلامی بودن آن نظر داده‌اند که جهت توجیه این نگرش می‌توان به نظریات تفسیری علمای اهل‌سنت در ذیل آیات مهدوی و نیز به مجموعه روایات نبوی موجود در منابع اهل‌سنت که با تعدد منابع روایی روبرو شده، استناد ورزید و همچنین به ادعای تواتر روایی مهدویت و اعتقادی بودن آن از ناحیه علمای اهل‌سنت و نیز اهتمام‌ورزی ویژه آنها درخصوص توجیه مهدویت، تمسک جسته و اسلامی بودن اندیشه مهدویت را تحلیل و توجیه نمود.

کلیدواژه‌ها