1
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، پژوهشکده مهدویت و آیندهپژوهی قم، ایران
2
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم، ایران.
چکیده
در مجامع روایی امامیه، روایاتی وجود دارد که هرگونه قیام و نهضت و جنبش قبل از قیام و ظهور حضرت مهدی؟ع؟ را ممنوع دانسته و پرچم برافراشته شده را مظهر طاغوت و حکومت برآمده از آن را غیرمشروع میدانند. وجود چنین روایاتی موجب شده تا عدهای با تمسک به این روایات، هرگونه قیام و نهضت را قبل از ظهور ممنوع و به تبع آن هرگونه آمادگی برای ظهور و نیروسازی برای آن را منتفی بدانند. بنابراین مسئله تحقیق حاضر این است که براساس این روایات هرگونه نیروسازی و تربیت نیرو برای ظهور را باید منتفی دانست. بر این اساس سؤالی که این مقاله در صدد است بدان پاسخ گوید؛ این است که: آیا میتوان با استفاده از این روایات که هرگونه قیام قبل از قیام و ظهور حضرت مهدی؟ع؟ را نفی کردهاند؛ تربیت نیرو و نیروسازی برای ظهور را منتفی دانست؟ برای پاسخ به این پرسش ابتدا روایاتی که هرگونه قیام و انقلاب قبل از قیام قائم؟عج؟ را نهی کردهاند؛ جمعآوری و در سه گروه کلی دستهبندی شدهاند و با روش توصیفی و تحلیل مضمون و محتوای روایات با تأکید بر آموزههای علم رجال و درایه الحدیث، با استفاده از منابع و متون موجود، مورد نقد و بررسی قرار داه شده است. از جمله نتایج و یافتههای پژوهش حاضر این است که از طرفی بیشتر این روایات از نظر سند دارای اشکال بوده و به اصطلاح ضعف سندی دارند؛ و از طرف دیگر از نظر دلالت بهگونهای هستند که یا به دورهای خاص اشاره دارند و ناظر به شرایط تاریخی ویژهاند و یا ناظر به شخصیت قیام کنندهاند که با انگیزههای شخصی برای رسیدن به مطامع خودش پرچم مبارزه را بلند نموده است. علاوه برآن، این دسته از روایات با دستورات کلی دین اسلام در تشویق به مبارزه با ظلم و ستم و جهاد در راه خدا و دستور به امر به معروف و نهی از منکر و... تعارض دارند؛ از این جهت هرگز نمیتوان از این روایات، نهی از قیام و نهضت قبل از قیام حضرت مهدی؟ع؟ را بهطور کلی و بهنحو مطلق نتیجه گرفت و آن را محکوم نمود؛ و در نتیجه با تمسک به این روایات نمیتوان نیروسازی و تربیت نیرو برای مبارزه با ظلم و ستم را ممنوع دانست. در واقع تبیین عدم دلالت این روایات بر نهی از نیروسازی در عصر غیبت، از نوآوریهای این تحقیق بهشمار میرود.