اتان کلبرگ یکی از مستشرقین معاصری است که اعتقاد دارد نظریه امامان اثناعشریه، ساخته و پرداخته شیعیان در زمان غیبت و پس از آن است و قبل از آن چنین چیزی مطرح نبوده است. این دیدگاه که مشابه نظریه بسیاری از مستشرقان از جمله هانس هالم در کتاب تشیع است، براساس فرضیه تکامل تدریجی مذهب شیعه شکل گرفته است. براساس این دیدگاه، عقایدی از قبیل مفهوم امام، ویژگیهای عصمت و علم امام، تعداد دوازده امام، دوران طولانی غیبت امام دوازدهم و مفاهیمی از این دست، به مرور شکل گرفته و تکمیل شده و متفاوت از اعتقادات شیعیان اولیه است. متکلمان شیعه به شدت با این دیدگاه مخالفند و به نظر میرسد (در دسترس نبودن آثار اعتقادی شیعه در قرن دوم) (کماطلاعی از سیر تاریخی کلام شیعه)(عدم توفیق در بازشناسی احادیث صحیح از ضعیف) و وجود برخی مبانی غلط موجب شکلگیری این دیدگاه شده است. باور به تطور تاریخی عقاید شیعه را میتوان در تعابیر کلبرگ درباره شکلگیری غلو نیز مشاهده کرد وی غلات را شیعیانی میداند که در دورههای بعدی مورد تحقیر و کمتوجهی قرار گرفتهاند در حالی که غلات از گروههای شیعه نبوده و باید از گروههای منتسب به شیعه به حساب آیند. غلات از همان ابتدا الوهیت ائمه یا نبوت آنان را مطرح میکردند و این ربطی به عقاید شیعه مانند عصمت، علم غیب، مهدویت ندارد. بنابراین سرچشمه غلو، عقاید شیعه نیست. اگر غلات واقعاً شیعه بودند باید از نهیهای فراوانی که ائمه درباره غلو میرسید اطاعت میکردند و از غلو دست برمیداشتند. کلبرگ، اختلاف نظر بین دو مکتب عقلگرا (اصولیون) و نقلگرای شیعه (اخباریها) را به نحوی تصویر میکند که مؤید روند تکاملی شیعه باشد. در حالی که علیرغم اذعان به وجود دو مکتب متفاوت در شیعه، این مسئله الزاماً به معنای پذیرش تکاملی مذهب شیعه نیست.