واکاوی حدیث «اسمه اسمی و اسم ابیه اسم أبی»

نویسنده

استادیار گروه قرآن و اهل‌بیت پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی قم، ایران

چکیده

جمعی از عالمان اهل‌سنت از طریق ابن‌مسعود از رسول خدا6 حدیثی نقل کرده‌اند که نشان می‌دهد پدر امام مهدی7 همنام پدر رسول گرامی اسلام6 یعنی عبدالله است. عالمان شیعه براساس اخباری که در اختیار دارند، تردید ندارند که پدر امام مهدی7 امام حسن عسکری7 است. و برخی از عالمان اهل‌سنت نیز در این مسئله با عالمان شیعه هم عقیده‌اند. اما بیشتر آنان براساس یکی از نقل‌های حدیث ابن‌مسعود از رسول خدا6 که در آن درباره امام مهدی7 آمده: «اسمه اسمی و اسم ابیه اسم ابی» نام پدر امام مهدی7 را عبدالله دانسته و مهدی موعود4 را شخصی غیر از فرزند امام حسن عسکری7 دانسته‌اند. اما از آن‌جا که محدثان شیعه و اکثر محدثان اهل‌سنت حدیث ابن‌مسعود را فقط با تعبیر «اسمه اسمی» نقل کرده‌اند، نشان می‌دهد زیاده «اسم ابیه اسم ابی» از پایه و اساس درستی برخودار نیست. به ویژه آن‌که برخی از عالمان اهل‌سنت مانند گنجی شافعی زیاده فوق را ساخته فردی به نام زائده دانسته است و معتقد است دیگر راویان حدیث مورد نظر که شمار آنان به 35 نفر می‌رسد، حدیث یاد شده را فقط با تعبیر «اسمه اسمی» نقل کرده‌اند که هماهنگ با دیدگاه عالمان شیعه است.

کلیدواژه‌ها