اندیشۀ مهدویت و نظریۀ سکولاریسم با عقبۀ تاریخی، از دیرباز در عرصۀ فکری و ایدئولوژی بشر مطرح بوده‌اند. این دو مقوله دارای شاخصه‌هایی هستند که به واسطۀ آن‌ها از یکدیگر متمایز می‌گردند. تمایزات این دو را می‌توان در قالب کارکردشناسی مهدویت و سکولاریسم، رویکردشناسی مهدویت و سکولاریسم، و خاستگاه‌شناسی مهدویت و سکولاریسم جست‌وجو کرد. با این نگرش، یکی خاستگاه آسمانی دارد، دیگری خاستگاه زمینی؛ یکی رویکرد الهی دارد و دیگری رویکرد بشری؛ یکی ورود دین را در عرصۀ اجتماعی بشر جایز می‌شمارد، دیگری ممنوعیت آن را اعلان می‌دارد. با توجه به این تمایزات می‌پرسیم: اولاً اندیشۀ مهدویت و نظریۀ سکولاریسم از نظر خاستگاه و ماهیت، چه تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند؟ ثانیاً، تعامل و رابطۀ این دو، چه نوع رابطه و تعاملی است؟ ثالثاً، نقش و کارکرد این دو در زندگی مردم چگونه است؟ این نوشتار ضمن بیان مفهوم‌شناسی و شناسه‌های تاریخی سکولاریسم و مقایسۀ اندیشۀ مهدویت و تئوری سکولاریسم، به عوامل دینی پدیدآورندۀ سکولاریسم اشاره دارد و با ارائۀ دلیل و برهان، همۀ آن موارد را از ساحت مهدویت نفی می‌کند. همچنین به بیان عوامل اجتماعی پدیدآورندۀ سکولاریسم و مبرا بودن ساحت مهدویت از آن‌ها می‌پردازد و در فرآیند بحث، عوامل نظری و معرفتی پدیدآورندۀ سکولاریسم را بیان می‌دارد و اثبات می‌کند که هیچ‌یک از آن عوامل با اندیشۀ مهدویت سازگاری ندارند.
