توقیت از دیدگاه علامه بهاری همدانی (م1333ق) بر پایه رساله «قامعة اللجاج»

نویسنده

کارشناس ارشد کلام شیعه دانشگاه ادیان و مذاهب

چکیده

یکی از آسیب‌های جدی جامعه مهدی‌باور، وقت‌گذاری (توقیت) برای ظهور امام مهدی4 است. در منابع مهدوی، روایات متعددی در نکوهش تعیین وقت برای زمان ظهور امام مهدی4 وجود دارد. با این حال، شماری درخور توجه از وقت‌گذاری‌، در منابع مکتوب یافت می‌شود و جریان توقیت‌گر، گاه دست به توقیت می‌زند. به‌جز روایات، آثاری دیگر در رویارویی با جریان تعیین وقت ظهور امام مهدی4 وجود دارد که توسط دانشمندان اسلام با رویکردهای حدیثی، فقهی، کلامی و... به نگارش درآمده است. این آثار بیشتر به صورت ماده کتابخانه‌ایِ نسخه خطی، در کتابخانه‌های دارای نسخ خطی یافت می‌شود. علامه محمدباقر بهاری همدانی (م1333ق) سه اثر در مواجهه با جریان توقیت‌گرا تألیف کرده است. یکی از آثار وی در موضوع محال بودن توقیت است که تا کنون مفقود مانده و دست‌نویسی از آن کشف نگردیده. دیگری در موضوع تبیین حکمت عدم تعیین ظهور است و سومین اثر وی با نام قامعة اللجاج در رد توقیت به شیوه کلامی و عقلی تألیف شده که نویسنده در نوشتار پیش رو، اصناف توقیت‌کنندگان، علم امامان: به زمان ظهور، عدم توانایی شناخت و تعیین زمان ظهور توسط انسان (غیر از نبی و امام)، شناخت و تعیین زمان ظهور از طریق عموم روایات «علایم ظهور»، شناخت و تعیین زمان ظهور از طریق روایات «پر شدن جهان از ظلم» و سرانجام، شناخت و تعیین زمان ظهور از طریق روایات «مشتمل بر حسابات جفری» را از دیدگاه علامه بهاری بر اساس قامعة اللجاج بررسی می‌شود.

کلیدواژه‌ها