دانشجوی دکتری مدرسی معارف اسلامی دانشگاه تهران- نویسنده مسئول
چکیده
باورداشت مهدویت، شاخص عقیدتی شیعه و از مقبولات اهل‌سنت به شمار می‌رود و دشمنان اسلام و دگراندیشان در طول تاریخ، با هدف تضعیف، تخریب و دگرگونی آن، فعالیت‌های گوناگونی انجام داده‌اند. از این‌رو برای دفاع و گسترش فرهنگ صحیح مهدویت، بررسی چگونگی فهم متفکران غربی از عقیدۀ مهدویت و چگونگی القای آن، ضرورتی انکارناشدنی است. کتاب مقدس‌ترین جنگ‌ها اثر تیموتی فرنیش _ که یکی از پر فروش‌ترین کتاب‌های مستشرقان درباره اسلام با موضوعیت جهاد و مهدویت به شمار می‌آید _ از جمله آثاری است که به مسئله مهدویت پرداخته است. سنگ بنای اندیشه فرنیش آن است که دیدگاه‌های اهل‌سنت را دیدگاه اسلام برشمرده و به شیعه نگاهی حاشیه‌ای دارد. از آن‌جا که علمای اهل‌سنت درباره آموزه‌های مهدویت به دو دسته مخالفان و موافقان تقسیم می‌شوند، فرنیش سعی کرده چالش‌های پیش روی مهدویت را در میان اهل‌سنت بیان کند، اشکالات مخالفان مهدویت را مطرح نماید و پاسخ معتقدان به مهدویت را نقل کند. در این راستا دیدگاه‌های خود را نیز به طور سربسته اشراب می‌کند، به گونه‌ای که اشکالات را پررنگ جلوه می‌دهد و پاسخ‌ها را توجیهی و کم‌ارزش می‌نمایاند. از نظر وی، اهل‌سنتِ مهدی‌گرا برای اثبات ادلۀ خود به راه‌حل‌های ارائه شده توسط شیعه متوسل شده و مخالفان مهدویت نیز به دستاویزهای عقلانی متفکران غربی نظیر فوکویاما تمسک می‌جویند. در نهایت به نظر می‌رسد فرنیش از نگاه یک غربی مسیحی درباره دیدگاه مسلمانان به دنبال اصلاحاتی به سبک غرب‌گرایانه است که بتواند از این راه، با ایجاد رویکرد اعتدالی، مواجهۀ مسلمانان انقلابی و معتقد به مهدویت با غرب را از حالت مخاطره‌آمیز بودن برهاند و اندیشۀ مهدویت را در عمل خنثی سازد. نوشتار حاضر ضمن بیان نکات قوت کتاب فرنیش، استراتژی وی را در بوته نقد قرار داده است
