خسف و زلزله قبل از ظهور در منابع فریقین با تاکید بر اعتبارسنجی زلزله تهران و خرابی ری

نویسنده

سطح سه حوزه علمیه قم

چکیده

علائم ظهور، به دو دسته حتمی و غیرحتمی، تقسیم شده و از جمله علائم غیرحتمی، فراوانی زلزله‌ها و خسف قبل از ظهور است. هرچند در منابع فریقین، از "کثرت زلزله" قبل از ظهور، سخن به میان آمده است؛ لکن در منابع شیعه، بیشتر از واژه "خسف" برای حوادث و بلایای طبیعی، نام برده شده و تنها با ذکر کلیات به وقوع "خسف در مشرق"، "خسف در مغرب" و "خسف در جزیرة‌العرب" تاکید شده است، و از مکان‌های دقیق "زلزله"، سخنی به میان نیامده است. در برخی منابع اهل‌سنت، مکان‌های وقوع زلزله (همچون اهواز، بغداد، بصره، مصر) نیز نام برده شده است ولی مضمون این احادیث در کتب معتبر شیعی، وجود ندارد؛ بنابراین، به محتوای آنها به قطع و یقین، نمی‏توان اعتماد نمود. بلکه آن‌چه یقینی و اطمینان‌آور است، تنها وقوع خسف و زلزله‌های فراوان قبل از ظهور می‏باشد.
تنها در یک حدیث در کتاب الغیبة نعمانی به نقل از «کعب الاحبار»، به خراب و تخریب «الزوراء» (منطقه ری، تهران) در ایران نیز اشاره شده است. البته در این حدیث به نقل از کعب‌الاحبار در کتاب الغیبة نعمانی، دو ادعا مطرح شده است: اولاً این‌که، قبل از ظهور، منطقه ری در ایران، دچار خرابی و تخریب خواهد شد، ثانیاً، الزوراء نامی مشترک برای ری (تهران) و بغداد می‏باشد. در این نوشتار، هر دو مدعا، نقد و بررسی خواهد شد.
و در پایان، مختار این نوشتار، بنابر دیدگاه مشهور کتب لغت و جغرافیا، انطباق الزوراء بر بغداد، می‏باشد. مضاف بر این‌که، در هیچ کتاب معتبر حدیثی شیعه و اهل‌سنت، درباره زلزله تهران قبل از ظهور، گزاره یقینی وجود ندارد و آن‌چه به عنوان مستند زلزله تهران مانند حدیث «دار الفاسقین» در کتاب مختصر البصائر، حدیث «خراب الری» در کتاب الغیبة نعمانی و حدیث «انطباق الزوراء بر تهران» در کتاب الکافی کلینی، ذکر می‏شود، هیچ‌کدام سند و دلالت تام و اطمینان‌آور ندارد.

کلیدواژه‌ها