پژوهش های مهدوی۲۴۲۳-۷۶۵۵1320111222-تبیین ضرورتهای رویکرد راهبردی به آموزۀ مهدویت538125733FAامیرمحسن عرفانJournal Article20210207-چیستی مطالعات راهبردی و نقش آن در مباحث مهدوی، مفهوم و انگارهای است که اندیشه و تأمّل دربارۀ آن، برای همگان جالب و پرجاذبه است. جریان مطالعات مهدوی چندان جوان نبوده و بنیاد تاریخی آن نیز ضعیف نیست. با این وصف، با توجّه به تحولات پرشتاب کنونی در عرصۀ اطلاعات و ورود متغیرهای متعدد در صحنۀ فرهنگی کشورها ناگزیریم از الگو و روشهای سنتی فاصله بگیریم و مطالعات مهدوی را با توجه به تغییرات محیط داخلی و منطقهای روزآمد کنیم. بازکاوی و بازپژوهی آموزۀ مهدویت ضرورتی عینی است تا جریانی که برای نابسازی معرفت دینی اتّفاق میافتد، همواره ناب، زلال و اصیل بماند.<br />هماکنون این قلم را فرصتی فراهم شده است تا یادآور نقش نگاه راهبردی به آموزۀ مهدویت باشد، اگرچه راه تحلیل آن از پژوهشهای گسترده و ژرف میگذرد. همانا بدون تأمل دربارۀ مطالعات راهبردی، بومیسازی آن و در نهایت، کاربرد آن در گفتمان مهدویت، «تصویر ما از آینده»، مبهم و در نتیجه، ناکارآمد خواهد بود. به همین دلیل، امروزه «دینپژوهی» پیوند نزدیکی با «مطالعات راهبردی» یافته است.پژوهش های مهدوی۲۴۲۳-۷۶۵۵1320111222-همگرایی فطرت و فرهنگ؛ راز جهانشمولی مهدویت3965125764FAخدیجه هاشمیJournal Article20210207--در اندیشه دینی، فطرت، نظریهای است مبتنی بر این بیان که نوع انسانها ماهیت واحدی دارند و دارای یک سلسله حالات ثابت و مشترکند که میتواند خاستگاه نظام ارزشی، شناختی و رفتاری معین و واحد نیز باشد. همچنین تنها نظامی معتبر و صحیح است که در حقایق و واقعیتها ریشه داشته باشد و تنها از آنها تغذیه کند. مقاله با بیان دیدگاه و نگرش دینی و فرادینی اندیشمندان از یکسو به تبیین فطرت به معنای اصل مشترک انسانها میپردازد و از سوی دیگر با بیان فرهنگ به معنای نظامی از رفتارهای بایسته و شایسته به این نتیجه میرسد که وقتی واقعیات و تکوینیّاتی هست که همۀ انسانها در آن مشترکند، چرا نتوان نظام ارزشی، شناختی و تشریعی معتبر، صحیح و معینی داشت که بتواند همۀ آدمیان را به خیر، سعادت و کمال رهبری کند؟<br />این فرهنگ واحد به پشتوانۀ فطرت بشری چیزی جز آموزههای گرانقدر مهدویت نیست. فرهنگ مهدویت، دکترینی جهانشمول است که هرچند نیازی برخاسته از درون همۀ انسانها و موافق فطرت آنهاست، جهتدهندۀ نیازهای متعالی آنان در جهان بیرون نیز هست که به دلیل ثبات، همهزمانی و همهمکانی بودن، منشأ و ملاک اعتبار و صحت آن، همیشه، در همهجا و برای همۀ جامعهها مطلوب است و دیگر نظامها و فرهنگها بسته به میزان اختلافی که با آن دارند، ارزشیابی خواهند شد.پژوهش های مهدوی۲۴۲۳-۷۶۵۵1320111222-مهدی، مسیح، ضدمسیح، عدالت و خشونت مقدس6691125765FAجرارد آنتونی مکرویJournal Article20210207-این نوشتار به موضوع موعود آخرالزمان که در بین مسلمانان از آن به عنوان مهدی و در مسیحت به عنوان مسیح یاد میکنند، پرداخته است. نخست به مفهوم، شباهتها و تفاوتهای مهدی[4] در احادیث شیعه و سنی پرداخته و از نسب علوی به عنوان اصلیترین ویژگی او در میان مسلمانان نام برده است. سپس به نبرد مقدس موعود آخرالزمانی که در راستای برپایی عدالت توسط مهدی[4] در مقابل دجال و یا مسیح در مقابل ضدمسیح روی خواهد داد، اشاره کرده است و عامل اصلی پیروزی انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی[;] را همین ویژگی عدالتخواهی و ظلمستیزی دانسته است. در ادامه ویژگیهای دجال در بین مسلمانان (بر اساس احادیث شیعه و سنی) و ضدمسیح در کتب مقدس بیان شده است و با تأکید بر تفسیر صحیح از متن کتب مقدس و فهم صحیح از نقش مهدی[4]، خطر و تهدید موعود مسلمانان را برای میسیحت بیاساس دانسته است.پژوهش های مهدوی۲۴۲۳-۷۶۵۵1320111222--گفتوگو از آیندهپژوهی دینی با تأکید بر آموزۀ مهدویت92113125767FAیاسر آئینJournal Article20210207-آیندهپژوهی، گفتمان آشنای هزارۀ سوم میلادی است که مرزهای آن از نظریهپردازی علمی و فلسفی دربارۀ زمان تا ارزیابی طرحهای کلان تاریخ و چشماندازهای جامعه آرمانی و از جامعهشناسی، سیاست و ارتباطات تا هنر، اقتصاد و صنعت گسترده شده است. از سوی دیگر، معتقدان به دین با گزارههای پیشگویانهای دربارۀ آینده در سنت و منابع اعتقادی خود روبهرو بوده و همواره به تفسیر و تبیین آموزههای برخاسته از این گزارهها <br />مشغول هستند.<br />مقالۀ حاضر ضمن اشاره به زمینۀ تاریخی آیندهپژوهی و رویکرد بومی به این گفتمان، به ابعاد مختلف آیندهپژوهی دینی توجه کرده و با بررسی پیشینه فعالیتهای شاخصی که به این حوزه مربوط میشوند، به صورتبندی مطالعه آینده از سه زاویه مطلقگرایی، نسبیتگرایی و رویکرد دینی پرداخته است. در این میان، تأکید اساسی مقاله بر بعد آیندهگرایی تاریخی و دنیایی دین اسلام در قالب آموزۀ مهدویت شکل گرفته است. همچنین ملاحظه روششناختی مهمی که برخاسته از آسیبشناسی مطالعات تطبیقی آیندهپژوهی و آموزههای دینی است، بیان گردیده و در پایان، رهیافت مقاله مبتنی بر امکان گفتوگو از آیندهپژوهی دینی و تعامل آیندهپژوهی و مهدویتپژوهی ارائه شده است.پژوهش های مهدوی۲۴۲۳-۷۶۵۵1320111222-روشهای اثرگذاری انتظار در جامعۀ منتظر114130125777FAعسکر دیربازJournal Article20210207-باور به ظهور حضرت مهدی4 و برقراری حکومت اسلامی در جهان و ایجاد عدالت همهجانبه از آیات و روایات اسلامی بهدست میآید. این باور از طرفی سبب میشود جامعه منتظر به وضعیت موجود اکتفا نکند و با ستمکاری کنار نیاید و از طرف دیگر موجب میگردد جامعه درصدد دستیابی به وضعیت بهتری باشد. بدین ترتیب، بهتدریج، آمادگیهای لازم برای ظهور حضرت فراهم میشود، بهویژه اگر این باور به دیگر جوامع نیز تسرّی یابد. این نوشته درصدد است با مطالعۀ روشهایی که باور به ظهور حضرت، موجب تحولات و تأثیراتی در جامعه منتظر میشود، مصادیق و روشهای قانونی یا رسمی و ابزاری و هنجاری آن را معرفی و تشریح کند.پژوهش های مهدوی۲۴۲۳-۷۶۵۵1320111222-جامعۀ منتظر و سرمایۀ اجتماعی131154125778FAمحمدصادق ربانیJournal Article20210207-بخش اول مقاله به تعریف سرمایۀ اجتماعی و بررسی ابعاد مختلف آن و نظریهها و آرای برخی اندیشمندان از جمله کلمن و فوکویاما دربارۀ سرمایۀ اجتماعی میپردازد و در بخش دوم مقاله نیز دو بحث مطرح میشود. بحث نخست سرمایۀ اجتماعی در عصر غیبت است و به برخی آموزههای دینی از جمله وفای به عهد و صله رحم بهعنوان عامل افزایشدهندۀ سرمایۀ اجتماعی، در جامعه منتظران پرداخته شده است. همچنین به برخی عوامل آسیبزا به سرمایۀ اجتماعی _ که در آموزههای دینی از آنها نهیشده است و منتظران، ملزم به دوری از آنها هستند _ مانند مکر،حسد و کذب اشاره شده است. آنگاه به این نتیجه خواهیم رسید که رعایت دستورهای الهی در جامعه منتظران سبب افزایش سرمایۀ اجتماعی خواهد شد. بحث دوم، بررسی شاخصههای سرمایۀ اجتماعی در عصر ظهور است.پژوهش های مهدوی۲۴۲۳-۷۶۵۵1320111222-چگونگی شخصیتپردازی امام مهدی در فیلمنامه125780FAسعید بختیاری سلطانیJournal Article20210207-آخرین امام معصوم از سلسلۀ جانشینان پیامبر اکرم6 در قید حیات است و به صورت ناشناس در میان مسلمانان زندگی میکند تا در موعد مشخص، رهبری آنان را به عهده گیرد. اطلاعاتی که دربارۀ امام مهدی4 وجود دارد، در قالب احادیث و روایات مکتوب آمده است. در گذشته، حتی پیش از تولد امام دوازدهم، عالمانی بودند که معارف مهدوی را به صورت مکتوب از نسلی به نسل بعد منتقل میکردند. اینان از طریق برهان و استدلال با خرافهسازان و شبههافکنان عصر خود به ستیز و رویارویی برمیخاستند. با این حال، در دنیای مدرن امروزی که مهمترین رسانههای ارتباطی بر پایۀ تصاویر بنیان گرفته است، چگونه میتوان برای حفظ و تبلیغ فرهنگ مهدوی تلاش کرد؟ با توجه به آنکه سینما و تلویزیون، رسانههای متکی به تصویر هستند، آیا دربارۀ وجود و حضور امام مهدی4 میتوان فیلم ساخت؟ اگر چنین شود، شخصیت امام مهدی4 چگونه باید تصویر شود؟<br />چون بحث ما در مورد نگارش فیلمنامهای از نوع شخصیتمحور است، ابتدا جنبههای مختلف شخصیت نمایشی از منابع مکتوب، استخراج گردید. سپس آن بخش از احادیث و روایات معتبر مهدوی که شخصیت امام مهدی4 را در غیبت بزرگ توصیف کردهاند، از نظر وجود این ویژگیها بررسی شد. یکی از کنشهای مهم شخصیت امام مهدی4 در دوران غیبت بزرگ، پنهان کردن هویت خود از مردم است. در نتیجه، مشاهده و ارتباط مردم با حضرت ممکن نیست. از اینرو، در فیلمنامهای که داستان آن در زمان حال (دوران غیبت بزرگ) جریان دارد، نمیتوان شخصیتی را با هویت مشخص به عنوان امام مهدی4 در نظر گرفت. در این صورت، فیلمنامهنویس از طریق محدودۀ مجاز پرداخت شخصیت حضرت و الگوهای خاص میتواند شخصیت امام مهدی4 را بهطور «غیرمستقیم» در فیلمنامه معرفی کند.