پژوهش های مهدوی۲۴۲۳-۷۶۵۵52020170321تحلیل دور الدعاء فی تعجیل الظهوربررسی و تحلیل نقش دعا در تعجیلبخشی ظهور522124878FAحسین الهینژاددانشیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامیJournal Article20210126تتناول هذه المقالة مسالة الدعاء للفرج ودوره المؤثر فی تعجیل الظهور وبادرت لطرح الأدلة والوثائق القرآنیة والروائیة لتبریر هذا الامر. نقلت فی المصادر الشیعیة أدعیة لمسالة الظهور أی ادعیة الفرج بشکل کثیر ونقلت توصیات کثیرة للشیعة بالمداومة على ذلک، وبشکل عام قدّم الائمة المعصومون علیهم السلام الدعاء للفرج ضمن أشکال ثلاثة: الادعیة، الزیارات والاحادیث یعنی أنّ بعض ادعیة الفرج نقلت فی ضمن الأدعیة الماثورة وبعضها فی متون زیارات الائمة علیهم السلام وبعضها الاخر فی الاحادیث والروایات. إنّ تاثیر الدعاء للفرج فی تعجیل الظهور له مبان وادلّة مثل (إمکانیّة حصول البداء فی زمان حصول الحوادث الاجتماعیة) و(إمکانیة حصول تغییر فی زمان حصول الحوادث الاجتماعیة بواسطة الدعاء) و(إمکانیة الاستجابة مع أنّها الغرض الأصلی للدعاء) ویمکن من خلال هذه الأدلة والوثائق الوصول الى الاستدلال على دور الدعاء بالفرج فی تقدّم الظهور وتبریرهنوشتار حاضر به بحث دعای فرج و نقش تأثیرگذار آن در تعجیلبخشی ظهور پرداخته و جهت توجیه آن به طرح دلایل و مستندات قرآنی و روائی مبادرت مینماید. در منابع و مآخذ شیعه از حضرات معصومین: دعا برای رخداد ظهور یعنی دعای فرج، فراوان نقل شده و فراوان به شیعیان توصیه شده تا در این خصوص مداومت داشته باشند. بهطور کلی حضرات معصومین: دعای فرج را در قالب مقولات سهگانه «ادعیه»، «زیارات» و «احادیث» ارائه نمودهاند. یعنی برخی از دعاهای فرج در ادعیه مأثوره نقل شده و برخی در متون زیارت ائمه: و برخی دیگر در احادیث و روایات آمده است. تأثیرگذاری دعای فرج در تقدمبخشی ظهور دارای مبانی و دلایلی است نظیر «بداء پذیر بودن زمان رخداد حوادث اجتماعی» و «تغییرپذیر بودن زمان رخداد حوادث اجتماعی با دعا» و «اجابتپذیری بهعنوان اصلیترین هدف دعا» که در واقع با این دلایل و مستندات میتوان به استدلال و توجیهپذیری نقش دعای فرج در تقدمبخشی ظهور پی برد.https://pajmahdavi.sinaweb.net/article_124878_59e8131dbc61b2bceaa93a889e8547c5.pdfپژوهش های مهدوی۲۴۲۳-۷۶۵۵52020170321حدیث «ظهور الماء»، الاصالة و المصادیق و العلاقة مع قضیة فرج القائمروایتِ «ظُهورُالماء» اصالت، مصادیق و رابطه با امر فَرَج قائم2342124879FAسیدمرتضی میرسراجیدانشجوی کارشناسیارشد علوم قرآن و حدیث دانشگاه آزاد اسلامی واحد قمJournal Article20210126ورد فی کتاب الاختصاص للشیخ المفید (م 413 هـ. ق) روایة ذات قسمین: ورد فی القسم الاول منها من لسان جبرئیل7 المصائب والهموم التی یواجهها اهل قم وفی القسم الثانی نقل عن الامام الهادی7 الاشارة إلى زمان زوال هذه المصائب وظهور الماء على سطح الارض على أنّها علامة ذلک الفرج وقد تمّ فی هذا البحث دراسة هذا الحدیث من جهة السند والمتن والآراء المتعددة للمحدثین ودراسة ومعرفة النطاق المفهومی والمصداقی للماء فی هذه الروایة التی نبحث فیها وارتباطها بمسألة فرج الامام القائم4 وتمّ نقد التحلیلات والآراء المختلفة للعلماء المسلمین فی هذا المجال وقدّم فی نهایة البحث وضمن إطار النتائج، ثلاث فرضیّات حول (ظهور الماء) وبنظرة غیر مادیة ومعنویة: الفرضیة الاولى: دلالة ظهور الماء على تأسیس مرکز حدیثی للشیعة من قبل الاشعریین فی القرنین الثالث والرابع، والفرضیة الثانیة: ترى تطبیق مفهوم ومصداق ظهور الماء فی قم على تاسیس الحوزة العلمیة الفقهیة فی القرن الرابع عشر، والفرضیة الاخیرة: تعدّ ذلک الامر ومن خلال الالتفات إلى التفاسیر والروایت دالّاً على ظهور القائم4.در کتاب «اختصاص» شیخ مفید(م.413 ق) روایتی دو بخشی آمده است که بخش اوّل آن به سختیها و غمهای مردم قم از زبان جبرئیل و بخش دوم آن از قولِ امام هادی7 به زمان رَفع سختیها را و آشکار شدن آب در سطح زمین در مقام یک نشانه است. در پژوهش پیش رو این حدیث از بُعد سندی و متنی و نظرات مختلفِ حدیث پژوهان، بررسی و حیطه مفهومی و مصداقی آب در این روایت مورد ارزیابی و ارتباط آن با امر فَرَج حضرت قائم4 تحلیل و نظرات مختلف دانشمندان اسلامی در این زمینه مورد نقد قرار گرفته و در انتها در قالب نتایج سه فرضیه درباره «ظُهورُ الماء» با نگاه و دیدگاه غیر مادّی و معنوی ارائه شده است. فرضیه اوّل دلالت ظهور الماء را بر تاسیس مرکز حدیثی شیعه توسّط اشعریان در قرن سوم و چهارم بیان میکند. فرضیه دوم مفهوم و مصداق آشکار شدن آب در قم را تاسیس حوزه علمیه فقهیه در قرن چهاردهم میداند و فرضیه آخر دلالت مذکور را با توجّه به تفاسیر و روایات همان ظهور حضرت قائم4 بر میشمرد.https://pajmahdavi.sinaweb.net/article_124879_1ce2ee74501fdc769d6410596203fc2a.pdfپژوهش های مهدوی۲۴۲۳-۷۶۵۵52020170321رسومات انتظار ظهور الامام المهدی فی العالم الاسلامی
(من القرن الرابع الی القرن الحادی عشر من الهجرة)رسمهای انتظار ظهور مهدی در جهان اسلام (از قرن چهارم تا یازدهم هجری)4370124880FAسید زین العابدین صفویهیئت علمی گروه معارف اسلامی دانشگاه علوم پزشکی زنجان.Journal Article20210126تعدّ فکرة المهدویة من الافکار المهمة فی الدین الاسلامی وخاصّة التشیّع فإنّ الشیعة دائماً وفی اوقات مختلفة ینتظرون ظهور المهدی4 وقد سبّب هذا الانتظار ظهور تقالید خاصة بین الشیعة تجلّت فی قالب اعمال واماکن رمزیة خاصة، وبما أنّ هذه العادات تقام بشکل جماعی وتظهر سریان الاعتقاد بالمهدی من مجال الرؤیة الفردیة للشیعة الى مجال العمل الاجتماعی لهم، فانّها توضع فی مجال التاریخ الاجتماعی للشیعة. یهدف هذا البحث وبالاستفادة من المنهج الوصفی التحلیلی واستعمال الدراسات المکتبیة، الى دراسة تقالید انتظار المهدی4 التی وجدت من القرن الرابع الى القرن الحادی عشر الهجری وفی نقاط مختلفة فی العالم الاسلامی، ویقوم بتفسیرها وتحلیلها ضمن إطار الرمزیة او السیمیائیة للمجتمعات الشیعیة المختلفة.اندیشه «مهدویت» یکی از افکار مهم در دین اسلام و بهویژه تشیع محسوب میشود و به همین سبب شیعیان در زمانهای گوناگون همواره انتظارظهور مهدی4 را داشتهاند. این انتظار سبب گردیده رسمهایی خاص در میان شیعیان پدید آمده و در قالب اعمال و مکانهای نمادین جلوهگر شود. از آنجایی که این رسوم به گونهای جمعی انجام میپذیرد و نشانگر تسری اعتقاد «مهدیباوری» از حیطه بینش فردی شیعیان به حیطه رفتار اجتماعی آنان است، در حیطه تاریخ اجتماعی شیعیان قرار میگیرند. پژوهش حاضر درصدد است با استفاده از روش توصیفی _ تحلیلی و کاربرد مطالعات کتابخانهای، رسمهای انتظار ظهور مهدی4 را از قرن چهارم تا اواخر <br />قرن یازدهم هجری در نقاط گوناگون جهان اسلام بررسی نموده و آنها را <br />در چارچوب نمادگرایی و یا نمادشناسی جوامعِ مختلف شیعی تفسیر و <br />تحلیل نماید.https://pajmahdavi.sinaweb.net/article_124880_525c3503379f7790821b59a3b4e557b7.pdfپژوهش های مهدوی۲۴۲۳-۷۶۵۵52020170321نقد و تحلیل أفکار ابن خلدون حول المهدویة على أساس تعلیمات اهل السنةنقد و بررسی اندیشههای ابنخلدون درباره مهدویت بر اساس آموزههای اهلسنت7190124881FAمحمدرضا بندرچیاستادیار دانشگاه علوم قضایی تهرانJournal Article20210126إنّ بحث المهدویة وموعود آخر الزمان من المباحث الکلامیة المهمة فی الاسلام وقد تمّ قبول مسالة المهدی الموعود من قبل الفرق الکلامیة من الشیعیة والسنیة تقریباً لکن مع هذا أنکر البعض القلیل هذه المسالة إستناداً إلى بعض التحلیلات ورأوا أنّها من الامور الموضوعة ومن هؤلاء ابن خلدون الذی یعتقد أنّ الروایات المرتبطة بالمهدی ضعیفة سنداً إستناداً لقاعدة سمّاها (تقدّم الجرح على التعدیل) و یرى أنّ هذه الروایات لا تقدر علی إثبات مسالة المهدویة واعتقد أنّ التعصب العربی والقومیة القرشیة هی التی ادّت إلى وضع هذا النوع من الروایات. من خلال دراسة افکار ابن خلدون فی کتابه الموسوم ب «العبر» نجد أنّه أخطا فی فهم و تطبیق القاعدة المذکورة وکذلک ظن من خلال استدلالات ضعیفة أنّ الاعتقاد بالمهدویة والمنجی لا اساس له فی حین أنّ تلک الروایات کثیرة جدا و الکتب الحدیثیة لاهل السنة مشحونة منها و فیها الصحاح و الضعاف و لهذا رأى العلماء المسلمون من الفریقین مسالة المهدویة امراً مهمّاً وذا قیمة فی الکلام الاسلامییکی از مباحث مهم کلام اسلامی بحث مهدویت و موعود آخرالزمان است.مسئله مهدی موعود، تقریبا بین فرق کلامی اعم از شیعه و سنی مورد قبول است ولی با این حال عده اندکی بر اساس پارهای از تحلیلها منکر این مقوله شده و آن را جعلی میدانند. ابنخلدون یکی از این اشخاص است که عقیده دارد روایات پیرامون مهدویت ضعیف است لذا براساس قاعدهای که آن را «تقدم جرح بر تعدیل» مینامد این نوع روایات را مثبِت امر مهدویت نمیداند و عقیده دارد تعصب عربی و قومگرایی قریش باعث شده این نوع روایتها ساخته شود. با بررسی اندیشههای ابنخلدون در کتاب<em> العبر</em> در میبابیم وی در فهم صحیح قاعده یاد شده دچار اشتباه شده و نیز با استدلالاتی که پایههای محکمی ندارد به گمان خود، خواسته است اعتقاد به مهدویت و منجی را بیاساس نشان دهد، در حالی که روایات پیرامون مهدویت در کتب روایی اهلسنت بسیار زیاد است و در این بین تعداد احادیث ضعیف و غیر معتبر اندک میباشد. لذا علمای اسلامی فریقین مقوله مهدویت را امری مهم و معتبر در کلام اسلامی تلقی کردهاند.https://pajmahdavi.sinaweb.net/article_124881_ebaa03b2d33ab68db2d8a9dc392763c9.pdfپژوهش های مهدوی۲۴۲۳-۷۶۵۵52020170321منجی العالم وعصر الظهور من وجهة نظر الیهودیةمنجی جهان و عصر ظهور از دیدگاه آیین یهود91114124882FAامید محبتی مقدمعضو هیأت علمی دانشگاه علم و فناوری مازندران؛ عضو هیات مدیره و مدیر روابط عمومی انجمن کلیمیان تهران؛ عضو هیات تحریریه نشریه افق بیناJournal Article20210126إنّ الاعتقاد بوجود منج للعالم وانتظار ظهوره من الأفکار المشترکة بین الأدیان التوحیدیة بل حتى الأدیان غیر التوحیدیة ولا یمکن استثناء الیهودیة من ذلک بعنوان کونها احد الأدیان الابراهیمیة الکبرى الثلاثة. تعطی الیهودیة لمسالة منجی العالم (الماشیح) وظهوره والخلاص النهائی (الجؤولا) أهمیة کبیرة وقیمة عظیمة بحیث أنّ الایمان بذلک من المبادیء الاعتقادیة الثلاثة عشر لهذا الدین کما أنّ المصادر الیهودیة ملیئة بالابحاث التی تتناول الدور الأساسی لماشیح وجؤولا، وطوال قرون فإنّ مقداراً کبیراٌ من تأویلات وتفاسیر الکتاب المقدس اختصت بموضوع المنجی الموعود وبما یرتبط به کالحوادث التی تقع قبل الجؤولا وبعده.<br />تهدف هذه المقالة إلى دراسة منجی العالم وعصر الظهور من منظار الدین الیهودی وتتکون الأقسام المختلفة لها من المواضیع التالیة: مکانة الجؤولا عند الیهودیة وظروف وخصائص تعجیل وقوع الجؤولا وکذلک الحوادث التی تقع قبل عصر الظهور وبعده.اعتقاد به وجود منجی جهان و انتظار برای ظهور، اندیشه و تفکر مشترک بین ادیان توحیدی و حتی ادیان غیر توحیدی است. یهودیت نیز به عنوان یکی از سه ادیان بزرگ ابراهیمی از این مقوله مستثنی نیست. یهودیت برای مبحث منجی جهان (ماشیَح) و نجات نهایی (گِئولا)، آنچنان اهمیت و ارزش شایان توجهی قائل است که ایمان به منجی جهان و ظهور ایشان، یکی از سیزده اصول اعتقادی یهودیت را تشکیل میدهد. منابع دینی یهود سرشار از مُباحثههایی است که به نقش بنیادین ماشیَح و گِئولا میپردازد. در طول قرنها، حجم عظیمی از تاویل و تفسیر کتاب مقدس، به موضوع ناجی موعود و مباحث مرتبط با آن، همچون رخدادهای پیش و پس از گِئولا اختصاص یافته است.<br />هدف این نوشتار، بررسی منجی جهان و عصر ظهور از دیدگاه آیین یهود است. جایگاه گِئولا در دیدگاه یهود، شرایط و ویژگیهای تسریع بخش در وقوع گئولا و همچنین رخدادهای پیش و پس از عصر ظهور، بخشهای مختلف این پژوهش را تشکیل میدهند.https://pajmahdavi.sinaweb.net/article_124882_4eea3d32cda5f55ff3877c47d60ce15d.pdfپژوهش های مهدوی۲۴۲۳-۷۶۵۵52020170321فتن عصر الظهور و قُبیلهمقاله فتنههای عصر ظهور و در آستانه آن115132124883FAرسول نادریاستاذ مساعد فی جامعة العلوم القضائیة فی طهرانJournal Article20210126طبقا للروایات إنّ هناک فتناً تحصل فی العصر المقارب للظهور وعنده وهذه الفتن إمّا تکونت قبل ذلک بمدة وامتدّت الى الظهور أو أنّها حصلت فی العصر المقارب له، ومن أهمّ هذه الفتن، الفتن الاعتقادیة والفتن السفیانیة وفتنة الصیحة الشیطانیة. و معرفة هذه الفتن و الاطلاع علیها تساعد على تقلیل التضرّر بها. و هذه المقالة تناول من خلال الاستفادة من الروایات، هذه الفتن وخصائص کل واحدة منها.طبق روایات فتنههایی در عصر نزدیک به ظهور و در آستانه ظهور وجود دارد که یا از مدتی قبل شکل گرفتهاند و تا زمان ظهور امتداد دارند یا آغاز شکلگیری آنها در آستانه ظهور است. مهمترین این فتنهها، فتنه اعتقادی، فتنه دجال، فتنه اختلاف در شیعه، فتنه سفیانی و فتنه صیحه شیطانی است. دانستن این فتنهها کمک مینماید تا با آگاهی از آنها بتوان از گزند آنها کمتر آسیب دید. در این مقاله با استفاده از روایات به این فتنهها و ویژگیهای هر یک پرداخته میشود.https://pajmahdavi.sinaweb.net/article_124883_e49b933d14409b08fef21018786c3287.pdfپژوهش های مهدوی۲۴۲۳-۷۶۵۵52020170321الثورة الإسلامیة بدایة الظهور او الإعداد للظهورانقلاب اسلامی آغاز ظهور یا زمینهساز ظهور133152124884FAسید محسن آل نبیدانش آموخته حوزه علمیه قم و دکتری رشته معارف اسلامی دانشگاه تهرانJournal Article20210126الثورة الإسلامیة هی أهم و أعظم حوادث المرحلة المعاصرة فی إحیاء و إعادة بناء الفکر و الحضارة الإسلامیین و إلقاء التعالیم الإسلامیة الأصیلة فی مجال السیاسة والبیئة الاجتماعیة للناس بلا شک. قدّمت هذه الثورة و بالاستناد إلى المبانی الدینیة و الشیعیة توجّهاً جدیداً و ابتکاریاً للکثیر من المفاهیم الدینیة التی غفل عنها فی ماضی الفکر الإسلامی أو _ على الأقل _ لم تطرح بنحو بارز کما هی الآن ویرتبط أحد مظاهر هذه النظرة المبدعة بمجال المهدویة و بحث الانتظار بالخصوص و بضرورة إعداد مقدمات ظهور الامام المهدی4. <br />تهدف هذه المقالة إلى الإجابة عن سؤالین أساسیین الأول: عند المقایسة بین الثورة الإسلامیة و الحکومة المهدویة، ما هی النسبة بینهما؟ الثانی: ما هی الوظیفة التی جعلتها الثورة الإسلامیة لنفسها فی مجال إعداد الفرد و المجتمع لتعجیل ظهور المنجی و ما هی مکونات و عناصر هذا الإعداد؟ أولا هنا و من خلال التأکید على کلام القائد الفقید و مؤسس الثورة الإسلامیة الامام الخمینی; و قائد الثورة الإسلامیة المعظم، یتناول تبیین واجبات و وظائف الثورة الإسلامیة فی مجال الإعداد و التمهید للمقدمات ظهور الامام المهدی4، ثمّ یشار إلى وجود اتجاهین حول النسبة بین الثورة الإسلامیة و الحکومة المهدویة و أخیراً یتناول تایید إحدى هاتین النظرتین من خلال الالتفات إلى الآثار و النتائج التاریخیة.بیتردید انقلاب اسلامی ایران مهمترین و باشکوهترین رخداد دوره معاصر در احیاء و بازسازی تفکر و تمدن اسلامی و جاری ساختن آموزههای اصیل اسلامی در حوزه سیاسی و زیست اجتماعی مردم بود. این انقلاب با ابتناء بر مبانی دینی و شیعی نگرشی نو و ابتکارگونه به بسیاری از مقولات دینی ارائه کرد که در گذشتهی تفکر و اندیشه اسلامی مغفول واقع شده بود و یا لااقل برجستگی کنونی را نداشت. یکی از نمودهای این نگرش بدیع به حوزه مهدویت و مشخصا بحث انتظار و ضرورت فراهم ساختن مقدمات ظهور امام مهدی4 مرتبط میشود.<br />این مقاله درصدد پاسخ به دو سوال اساسی است. اول اینکه در نسبت سنجی میان انقلاب اسلامی و حکومت مهدوی4 چه نسبتی میان آن دو وجود دارد؟ دوم اینکه انقلاب اسلامی سال ۵۷ چه رسالتی برای خود در حوزه آمادهسازی فرد و اجتماع برای نزدیک ساختن عصر ظهور منجی تعریف کرده است و مولفهها و عناصر این آماده سازی چیست؟ در ابتدا با تاکید بر فرمایشات رهبر و بنیانگذار فقید انقلاب اسلامی، امام خمینی1 و مقام معظم رهبری به تبیین وظیفه و رسالت انقلاب اسلامی در حوزه آمادهسازی و تمهید مقدمات ظهور مهدوی پرداخته میشود و سپس به وجود دو رویکرد موجود در مورد نسبت میان انقلاب اسلامی و حکومت مهدوی و تحلیل آن اشاره میگردد و در نهایت با توجه به آثار و پیامدهای تاریخی به تایید یکی از این دو نگاه پرداخته میشود.https://pajmahdavi.sinaweb.net/article_124884_27cc608dc1f9a32758c7043d7ce667a7.pdf