ORIGINAL_ARTICLE
بررسی آرای تاریخی غیبت صغرا در کتاب «مکتب در فرایند تکامل»
بیگمان پدیده غیبت صغرا به عنوان بخشی از تاریخ امامیه و به سبب اثرگذاری گوناگونی که بر شئون مختلف شیعه امامیه گذاشته است بسیار مهم است؛ به طوری که آثار عمیق آن امری انکارناپذیر به شمار میآید.زندگی امام دوازدهم که از همان آغاز با تولدی شبهمعجزه همراه بود و بعدها ارتباط بسیار اندک امام با شیعیان پدرش و سپس غیبت ایشان، همگی از جمله مواردی بودند که سبب تشدید شبهات و سؤالات متنوعی علیه باورهای امامیه شد؛ به طوری که طولانی شدن پدیده غیبت سبب تجدید نظر بسیاری از شیعیان در باورهای اولیه خود و ورود به نحلههای گوناگون گردید. در عین حال میتوان مدعی شد تنوع پرسشها و شبهات دربارۀ غیبت صغرا بر خلاف بسیاری دیگر از پدیدههای تاریخی، منحصر به تاریخ گذشتگان نبوده و همچنان این بحث به گرمی در محافل علمی و حتی غیر آن جریان دارد.از اینرو باید به تاریخ آن دروه بیش از پیش توجه شود و این محدوده زمانی مورد واکاوی قرار گیرد و تردیدی نیست که این نگاه، بسامدهای اجتماعی گوناگونی خواهد داشت.در این میان، کتاب مکتب در فرایند تکامل _ که توسط مدرسی طباطبایی به رشته تحریر درآمده _ به این پدیده به طور گذرا _ البته با نگاهی نواندیشانه _ توجه داشته است. وی که درصدد اثبات دیدگاه خویش مبنی بر تکامل تدریجی امامیه بوده، سعی داشته حلقه انتهای گمانههای خود را در غیبت به اثبات برساند. به همین سبب در پیچ تاریخی امامیه، نظریات متنوعی طرح کرده که لازم است مورد بازخوانی قرار گیرد.نگارنده بر این باور است که غیبت صغرا نه به عنوان یک حلقه تکمیلی در ادبیات اعتقادی امامیه، بلکه به عنوان پدیدهای که پیش از وقوع به آن اشاره شده و با توجه به فضای پدید آمده چارهای از پیشگیری آن نبوده است، به وقوع پیوست.در این نوشتار سعی خواهد شد ابتدا به معرفی نویسنده، سپس به بررسی اجمالی اثر وی پرداخته شود و پس از آن آرای تاریخی وی دربارۀ غیبت صغرا مورد توجه قرار گرفته و سپس به نقد آن خواهیم پرداخت.
https://pajmahdavi.sinaweb.net/article_125602_2a98a9dcd7f299b21610f738e4807fba.pdf
2014-06-22
5
22
مدرسی
غیبت صغرا
امام دورازدهم
امامیه
شیعیان
مجید
احمدی کچایی
1
عضو هیئت علمی مؤسسه آینده روشن (پژوهشکده مهدویت) قم
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
جایگاه رویا و خواب در تشخیص حجت الهی از منظر روایات
در منابع روایی و عقلی، دلیلی بر اعتبار رویا و خواب در تشخیص مصداق حجت الهی وجود ندارد و با توجه به اینکه هیچ فقیه، متکلم و فیلسوفی به اعتبار رویا در تشخیص حکم فقهی باور ندارد، از این روش در مباحث عقیدتی نمیتوان بهرهبرداری کرد. از سوی دیگر، افرادی از میان مدعیان دروغین _ که قائل به حجیت رویا شدهاند _ بر اثبات دیدگاه خود دلیلی منطقی ارائه نکردهاند و بر کسی مخفی نیست که شیاطین میتوانند برای انسانها تخیل دیدن معصوم7 را ایجاد کنند و الزاماً افرادی که به نام رسول خدا6 یا یکی دیگر از معصومان: دیده میشوند، خود معصوم7 نیستند تا در پی آن دستورات داده شده در رویا لازمالاجرا باشند.
https://pajmahdavi.sinaweb.net/article_125603_c409acd24b093f268ee790be99562653.pdf
2014-06-22
23
52
اعتبار
رویا
روایات
تشخیص حجت الهی
اکبر
ترابی شهرضایی
1
عضو هیئت علمی جامعة المصطفی العالمیة
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
اخلاق زمینهساز
در پرتو آموزههای اخلاقی است که میتوان به صفات و خصلتهایی دست یافت، مجموعه رفتارهای خود را براساس آن استوار کرد و از زیست و زیباییهای اخلاقی برخوردار شد. آنانی که در سر سودای نصرت و یاری ولیّ خدا را دارند، باید از راه فرهنگ انتظار، معبری به سوی رفتاری ورعانه و محاسن اخلاق بگشایند؛ به گونهای که تمامی اعمال و رفتار آنان از رنگ و بوی انتظار برخوردار باشد و رفتار ورعانه و متخلّقانه او با رویکردی منتظرانه باشد. اینگونه است که میتوان از هماکنون در جرگه اصحاب و یاران درآمد و زمینهساز گردید؛ چنانکه فرمودهاند: «أَعِینُونَا بِالْوَرَعِ؛ ما را [در تحقق اهداف] با ورع، یاری نمایید.» (کلینی، 1365: ج2، 78، باب الورع، ح12) همچنین در همین راستاست که ارکان نصرت و یاری حجت خدا و تحقق اهدافش را در شکلگیری خصلت و صفات اخلاقی ورع، اجتهاد، عفت و سداد به نمایش گذاردهاند: «أَعِینُونِی بِوَرَعٍ وَ اجْتِهَادٍ وَ عِفَّةٍ وَ سَدَادٍ». (شریف رضی، 1414ق: ج3، 70، نامه 45)در این نوشتار در دو محور به دیدگاه استاد صفایی حائری دربارۀ اخلاق زمینهساز پرداخته شده است:1. خصلتهای ورع، اجتهاد، عفت و سداد چگونه دستیافتنی است و در چه زمینهای میرویند؟2. نصرت و یاری حجت الهی از طریق خصلتهای چهارگانه چه صورتها و جلوههایی دارد؟
https://pajmahdavi.sinaweb.net/article_125605_051a800c116738e53c5df8ac27384b57.pdf
2014-06-22
53
74
اخلاق
زمینهسازی
ورع
اجتهاد
عفّت
سداد
آلودهسازی
پاکسازی
حبس نفس
احیای امر
فرامرز
سهرابی
1
استادیار و عضو هیئت علمی مؤسسه آینده روشن (پژوهشکده مهدویت) قم
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
واکاوی جایگاه وصیت در شناخت امام
در طول تاریخ، مدعیان بسیاری از گوشه و کنار سربرآورده و با دعوی امامت، جمعی را فریفتهاند و به خود مشغول کردهاند. از اینرو امامان برحق، همواره میکوشیدند با ارائه معیارهای لازم، مؤمنان را از دام مدعیان شیاد برهانند. از جمله معیارهای ارائه شده از سوی پیشوایان معصوم در اینباره، نشانههای امام است؛ نشانههایی که به کمک آن میتوان امامان راستین را از مدعیان دروغزن شناسایی کرد. «وصیت» از جمله نشانههایی است که در روایات متعدد از آن سخن گفته شده است؛ یعنی هر کس وصیّ امام پیشین باشد، او امام است؛ البته مشروط به آنکه وصیت مورد نظر آشکار باشد، به اندازهای که وقتی از مردم کوچه و بازار سؤال شود: امام به که وصیت کرد؟ مردم بگویند: به فلانی. همچنین وصیت نمیتواند به یک عنوان کلی و مبهم تعلق گیرد، بلکه باید امام را بعینه مشخص کند و مصداق آن را به طور دقیق تعیین نماید. به همین دلیل، گزارشهای متعددی در اینباره وجود دارد که پیشوایان معصوم به هنگام وصیت به امام پس از خود، عدهای را بر این کار شاهد میگرفتند و البته علنی بودن وصیت در شرایط تقیه به شناسایی امام نمیانجامید؛ چرا که تنها کسانی از وصایت به امامت پی میبردند که از پیش میدانستند وصیت نشانه امامت است. در برخی از روایات در کنار مطلب یادشده تأکید شده است که از دیگر نشانههای امام، به همراه داشتن وصیت پیامبر گرامی اسلام6 است. وصیت مورد نظر این دسته از روایات، وصیت مکتوب رسول خداست که از امام سابق به امام لاحق سپرده میشده و اکنون در اختیار آخرین ذخیره الهی _ امام مهدی4 _ است.
https://pajmahdavi.sinaweb.net/article_125606_3950487c0923c1fe2fffb314d0cd7de9.pdf
2014-06-22
75
98
نشانههای امام
وصیت
مدعیان دروغین
امام مهدی
امامت
نصرتالله
آیتی
1
استادیار و عضو هیئت علمی مرکز تخصصی آینده روشن
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تبیین نظریه غیبت امام در اندیشه ابنقبه رازی
ابنقبه رازی متکلمی از جریان معتزلیان شیعه شده است که در دوران غیبت صغرا در حوزه تبیین اندیشههای امامیه و دفاع از آموزههای اعتقادی تشیع فعالیتهای بسیاری کرده است. این نوشتار، بر آن است به این پرسش پاسخ دهد که ابنقبه رازی در بحث غیبت، در رویارویی با مخالفان چه طرحی داشت و اینکه آیا تئوری او در دورههای بعدی کلام امامیه در بغداد مورد پذیرش قرار گرفت؟ همچنین به این بحث اشاره خواهد شد که آیا ابنقبه مصداق مناسبی برای نظریه خط اعتدالی که مدرسی طباطبایی معرفی میکند و نافی صفات فوق بشری ائمه: و از جمله غیبت و نامیرایی امام هست یا خیر؟ فرضیه مورد بحث این است که ابنقبه در در بحث غیبت طرحی تبیینی _ دفاعی مطرح کرده که اساس آن را میتوان در دورههای بعدی کلام امامیه _ یعنی زمانه شیخ مفید، سیدمرتضی و شیخ طوسی _ رصد کرد. با بررسی آثار بر جای مانده به این نتیجه رسیدیم که ابنقبه از نظریه غیبت در غالب طرحی جدید به بحث پرداخته و وزانت این طرح به گونهای بوده که تأثیر آن بر متکلمان بعدی را آشکارا میتوان یافت. این بحث، نظریه مدرسی را با ابهام روبهرو میکند.
https://pajmahdavi.sinaweb.net/article_125607_e98fa425441d20c9cc5df2c6c9d2248a.pdf
2014-06-22
99
116
تاریخ غیبت
ابنقبه رازی
مدرسی طباطبایی
غیبت صغری
مدرسه بغداد
عباس
میرزایی
1
پژوهشگر پژوهشگاه قرآن و حدیث (مؤسسه دارالحدیث) نویسنده مسئول
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
طراحی الگوی برنامه درسی معنوی در راستای تربیت زمینهساز؛ راهبردها و راهکارهای اجرایی آن
این نوشتار که از نوع تحقیق بنیادی و با روش کیفی انجام شده، در پی ارائۀ الگوی مطلوب برنامۀ درسی معنوی در راستای تربیت زمینهساز با راهبردها و راهکارهای اجرایی آن برای نظام تعلیم و تربیت کشور است. جامعهآماری این پژوهش، تفکرات و اندیشههای نوین در عرصۀ تربیت معنوی و برنامۀ درسی است که در قالب کتب، اسناد، مقالات، مجلات، متون و سایتهای اینترنتی درباره مهدویت مطرح شدهاند. نگارنده با مراجعه به این جامعهآماری، نمونههای مرتبط را به صورت عمدی و هدفمند گزینش کرده و با بررسی، تلخیص، تحلیل محتوا و نتیجهگیری از آنها، به معرفی مبانی نظری (فلسفی، روانشناختی و جامعهشناختی) این برنامۀ درسی و عناصر آن (اهداف، محتوا، روشها، شیوههای ارزشیابی) مبادرت ورزیده است که نتیجۀ آن، ترسیم الگوی پیشنهادی در راستای تربیت زمینهساز برای متخصصان امر با راهبردها و راهکارهای اجرایی آن است.
https://pajmahdavi.sinaweb.net/article_125608_63017d81ddb3a543aea620aad2fe815e.pdf
2014-06-22
117
140
الگوی برنامۀ درسی معنوی
تربیت زمینهساز
عناصر برنامۀ درسی
مهدویت
مسعود
مرادی
1
استادیار دانشگاه محقق اردبیلی گروه علوم تربیتی اردبیل.
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
راهکارهای تربیت اخلاقی زمینهساز ظهور در آموزش و پرورش
مسئلۀ مهدویت در عصر حاضر، موضوعی همگانی و فراگیر است و در واقع، به آرمانی جهانی تبدیل شده است. این اعتقاد سبب توجه روزافزون منتظران و بهویژه شیعیان به موضوع مهدویت و زمینهسازی برای ظهور حضرت مهدی4 شده است. در میان وظایف منتظران، مهمترین وظیفه، ایجاد جامعهای منتظر است که یکی از الزامات آن، تربیت افراد جامعۀ منتظر به صورت مهدوی است. تربیت افراد به اَشکال گوناگونی صورت میگیرد که یکی از مهمترین ابعاد آن، «تربیت اخلاقی» است؛ تربیتی که در سرنوشت انسان و جامعه نقشی مهم دارد و به دلیل این اهمیت است که از دیرباز مورد توجه ویژه اندیشمندان و پیشوایان دینی بوده و هست. موفقیت تربیت اخلاقی بیش از هر چیز، مرهون زمینۀ مناسب آن است. از اینرو، ارائۀ راهکارهای مناسب آن بهویژه در نظام آموزش و پرورش کشور _ که بخش اعظمی از تربیت انسانها را بر عهده دارد _ ضروری به نظر میرسد. هدف از این پژوهش، بررسی راهکارهای تربیت اخلاقی زمینهساز ظهور در نظام آموزش و پرورش است و روش تحقیق، از نوع توصیفی _ اسنادی است. ایجاد فضای اخلاقی در مدارس و محیطهای آموزشی، محبت و احسان، روشهای پرورش آگاهی و بصیرت اخلاقی، روشهای پرورش گرایشها و عادات مطلوب اخلاقی و روشهای اصلاح رذایل، از جمله راهکارهای مورد تأکید در این پژوهش به شمار میآید.
https://pajmahdavi.sinaweb.net/article_125609_87f83e849ff3773348c6fc9c5f17816d.pdf
2014-06-22
141
167
تربیت
اخلاق
زمینهسازی
آموزش و پرورش
راهکارها
علینقی
فقیهی
1
دانشیار دانشگاه قم
AUTHOR